Toszek – miasto legend

cze 15, 2014 przez Micha K.

Toszek jest niewielkim miastem położonym w województwie śląskim, w gminie miejsko – wiejskiej o tej samej nazwie. Dodatkowo, miasto jest częścią Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) oraz znajduje się nad rzeką Potok Toszecki, ale nas najbardziej interesuje samo miasto, a nie okolica.

HISTORIA

Z historycznego punktu widzenia gmina Toszek sięga aż epoki kamiennej, o czym świadczą znaleziska archeologiczne. Do takich należą znalezione podczas wykopalisk monety rzymskie, które mogłyby świadczyć o tym, że przez Toszek prowadziła jedna z dróg tak zwanego „bursztynowego szlaku”. Dzięki tym znaleziskom gród można datować na przełom IX i X wieku.

Lecz dlaczego warto przyjechać akurat do Toszka?

Najbardziej znanym zabytkiem tego miasta jest zamek łączący w sobie elementy baroku i gotyku. Zamek był siedzibą książęcą od 1246 roku, gdzie przez około pięć lat zamieszkiwała go księżna Judyta Mazowiecka, wdowa po Mieszku II. W 1578 r. wybuchł pożar, który strawił zamek, odbudowany później w stylu renesansowym przez rodzinę Redernów. Następnie został on zmieniony w rezydencję i rozbudowany przez Collonów w XVII wieku. Ostatnimi prywatnymi właścicielami zamku byli przedstawiciele rodu von Gashin, i przy nich na chwilę zatrzymamy się, ponieważ z nimi wiąże się smutna toszecka legenda o złotej kaczce, a także ciekawe historie jakie można usłyszeć od mieszkańców Toszka. Niektórzy twierdzą, że Gaszyni (bo tak ich nazywają) byli tak naprawdę Gaszyńskimi, ale chcąc przypodobać się Niemcom zmienili nazwisko na von Gashin. Legenda głosi, że podobno za to spotkała ich kara w postaci pożaru.

LEGENDY

W trakcie tego strasznie niszczycielskiego pożaru w 1811 roku, Hrabina von Gashin, uciekając przed płomieniami, schowała się w podziemiach zamku trzymając w rękach siedzącą na srebrnym gnieździe złotą kaczkę, pod którą znajdowało się 11 złotych jajek wypełnionych dukatami. Szukała wyjścia z lochów niestety bezskutecznie. Ostatecznie upadła zmęczona, bez nadziei na ratunek. W takim stanie znalazł ją mąż. Ostatnimi jej słowami było: „kaczka, koszyk, nisza…”

Podobno kaczkę może znaleźć ten kto urodził się w niedzielę, a do lochów wejdzie dokładnie w dzień Wielkiej Nocy, a wtedy ruiny zamku powrócą do dawnej świetności. Mimo wielu poszukiwań, prac konserwatorskich, częściowej odbudowie, kaczki nie odnaleziono.

Kolejną legendą jest Legenda o Białej Damie.

Dama ta była skromną kobietą, więc jej zjawa nie pobrzękuje żadnymi kosztownościami, ale była za to piękna i honorowa. Odrzuciła zaloty księcia nawet za cenę niewoli.

Dawno, dawno temu, jeden ze strażników zamkowych miał piękną i dobrą córkę. Córka ta tak się spodobała właścicielowi zamku, iż zapragnął ją pojąć za żonę. Strażnik nie zgodził się i sprzeciwił planom właściciela, który był z tego powodu wielce niezadowolony i wściekły. Kazał pobić ojca dziewczyny, a ledwo żywego wypędził za granice Toszka. Piękną córkę uwięził w zamkowej wieży, gdzie zmarła ze smutku, tęsknoty, żalu i … głodu. Kiedy jej ojciec wrócił po latach i dowiedział się o tragedii, jaka spotkała jego jedyną, ukochaną córkę, rzucił klątwę na zamek, aby ten obrócił się w ruinę. I tak się stało.

Podobno do dziś można zobaczyć jej ducha w oknie wieży zamkowej, albo usłyszeć szelest jej sukien.

CO WARTO ZWIEDZIĆ

Zamek toszecki można odwiedzać przez cały rok. Zwiedzimy również wieżę z tarasem widokowym, obejrzymy wystawy czasowe (np. „Średniowieczne Zamki Europy i Bliskiego Wschodu” – unikalna prezentacja miniatur kopii zamków, czy „Wystawa strojów renesansowych”). Jeśli ktoś po takiej dawce historii chce odetchnąć, to można to zrobić w zamkowej kawiarence oraz na dziedzińcu. W warowni zamku mieści się również Centrum Kultury, które organizuje koncerty, festyny, wystawy oraz warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży zamieszkujących teren gminy. Warte obejrzenia są jeszcze zabudowania Dolnego Zamku oraz Domek Bractwa Strzeleckiego.

Przepięknym miejscem, które naprawdę żal było by ominąć na wycieczce do Toszka, jest Rynek z wybudowanym w 1836 roku Ratuszem (wpisany do rejestru zabytków). Zabudowa wokół Rynku pochodzi z połowy i końcówki XIX wieku, i z pierwszej połowy XX wieku. Na samym środku Rynku stoi figura św. Jana Nepomucena, umieszczona tam w 1725 roku ( jedna z 13 w tej gminie).

Florę Toszka i okolic reprezentują także gatunki chronione, takie jak kopytnik pospolity, wawrzynek wilczełyko i kalina koralowa. Las Fazaniec jest także siedliskiem wielu gatunków zwierząt bezkręgowych i kręgowych, takich jak płazy, ptaki czy ssaki. Od 2006 roku przez Las przebiega ścieżka dydaktyczna stworzona przez Młodzieżowy Klub Turystyczny. Ścieżka ta ma za zadanie popularyzować teren lasu oraz jego walory przyrodniczo-kulturowo-historyczne. Ścieżka działa na człowieka niczym oaza spokoju, zapewnia relaks. Połączona z tajemniczością lasów, daje odwiedzającym niesamowitą możliwość poczucia bezpośredniego obcowania z naturą, co jest wyjątkowo rzadko spotykane na terenie uprzemysłowionym. Młodszym podróżnikom zapewnia naukę w przyjemnych warunkach.

NOCLEGI I GASTRONOMIA W TOSZKU

Gmina Toszek to nie tylko zabytki i legendy. Stanowi ona również przystań dla miłośników turystyki pieszej i rowerowej, którzy zmęczeni wycieczkami, zwiedzaniem i podróżą mogą odpocząć w różnych gospodarstwach agroturystycznych, i poczuć spokojny wiejski oraz śląski klimat. Swojski chleb i wędliny z receptur przekazywanych z Matki na Matkę, miód od toszeckich pszczelarzy, świeże mleko czy lasy pełne jagód i grzybów, to wszystko „pod ręką” w całej gminie.