Złoty Stok i kopalnia złota

paź 9, 2014 przez AnM

W Polsce nieprzerwanie przez niemal siedemset lata działała kopalnia złota. Zlokalizowana w miejscowości Złoty Stok, w województwie dolnośląskim (powiat ząbkowicki), u podnóża Gór Złotych, na pograniczu z Czechami, stanowi najstarszy ośrodek górniczo-hutniczy w kraju. Obecnie, uśpiona – udostępniająca swoje zakamarki zwiedzającym, w przeszłości była świadkiem wielu, często dramatycznych, historii.

Historia kopalni złota

Pierwsze zapisy, świadczące o prowadzonych pracach eksploatacyjnych pochodzą z 1272 roku, kiedy to wrocławski i krakowski książę Henryk IV Probus wyraził zgodę na rozpoczęcie przez klasztor Cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim poszukiwań wydobywczych, jednak przypuszcza się, że wydobywanie złota w tej okolicy miało miejsce już około dwóch tysięcy lat przed naszą erą.

W ciągu swojej działalności, kopalnia wielokrotnie zmieniała właścicieli. Głównymi udziałowcami była rodzina Fuggerów, która złotem wydobywanym w Złotym Stoku miała wesprzeć między innymi hiszpańską królową Izabelę w sfinansowaniu wyprawy Krzysztofa Kolumba do Indii, w wyniku której faktycznie dotarł do wybrzeży Ameryki. W okresie świetności (pierwsza połowa XVI wieku), w Złotym Stoku funkcjonowało blisko dwieście kopalni, których wydobycie stanowiło około ośmiu procent europejskiego złota. W tym czasie także, w przeniesionej z Ząbkowic Śląskich mennicy książęcej zaczęto bić złote dukaty, a wiele europejskich górniczo-hutniczych spółek poczyniło tutaj swoje inwestycje, co przyczyniło się do intensywnego rozwoju regionu.

Od zawalenia się szybu „Złoty Osioł” w 1565 roku, w wyniku którego zginęło pięćdziesięciu dziewięciu górników (ich szczątki nigdy nie zostały wydobyte na powierzchnię), rozpoczęło się pasmo katastrof, które pochłonęły w sumie ponad tysiąc ofiar. Dodatkowo, działania wojny trzydziestoletniej (1618-1648) przyczyniły się do niemal całkowitego upadku kopalni. Złą passę przerwało sprowadzenie do Złotego Stoku znanego alchemika Hansa Schärffenberga, który w kopalnianych laboratoriach opracował metodę pozyskiwania arszeniku z wydobywanych w kopalni rud arsenu, dzięki czemu miejscowość szybko zyskała pozycję światowego dostawcy tego związku chemicznego.

Z historycznymi wydarzeniami w tle, kopalnia działała do 1961 roku. W ciągu całego okresu wydobywczego z jej złóż pozyskano około szesnaście ton czystego złota – rocznie wydobywano od dwudziestu do trzydziestu kilogramów tego kruszcu.

Sztolnie otwarte dla zwiedzających

Po ponad trzydziestu latach przerwy, w 1996 roku wybrane fragmenty kopalni udostępniono do eksplorowania przez turystów. Podążając Podziemną Trasą Turystyczną, wiodącą między innymi przez Sztolnię Gertruda, Sztolnię Czarną Górną oraz Sztolnię Czarną Dolną, można natknąć się na szczątki górników, którzy zginęli w wyniku katastrof.

Zwiedzając Sztolnię Gertruda możemy zobaczyć między innymi wystawę map i planów kopalni z okresu od osiemnastego do dwudziestego wieku, dawne narzędzie górniczo-hutnicze, piec, w którym wytapiano wydobywane złoto, wystawę minerałów, zrekonstruowane laboratorium Hansa Schärffenberga, skarbiec, w którym znajduje się ponad tysiąc sztabek, obrazujących ilość pozyskanego złota, a także chodnik śmierci, w którym (na co wskazują liczne dowody) górników oskarżonych o kradzież złota skazywano na śmierć, poprzez wmurowanie ich rąk w otwory wykute w ścianie. Dodatkową atrakcją jest możliwość przepłynięcia się łódką zalanym, dwustumetrowym odcinkiem korytarza.

Przemierzając korytarze Sztolni Czarnej Górnej, zwiedzający mają okazję zapoznać się z różnymi technikami wydobycia złota i arsenu, stosowanymi w czasie funkcjonowania kopalni. Na tym poziomie znajduje się również korytarz, prowadzący na stronę czeską oraz ośmiometrowy, jedyny w Polsce podziemny wodospad. Dzięki wykonanym udogodnieniom, turyści mają możliwość zejścia na poziom znajdujący się pod wodospadem, w którym, jak głoszą lokalne pogłoski, pod koniec II wojny światowej Niemcy mieli ukryć skarb Trzeciej Rzeszy. Po skończonym zwiedzaniu, wyjazd z kopalni umożliwia podziemny tramwaj. Na śmiałków czeka jeszcze nieoświetlony fragment Sztolni Książęcej, udostępniony do samodzielnego zwiedzania (wymagane jest posiadanie latarek).

Oprócz przemierzania podziemnych korytarzy, zwiedzający mogą skorzystać z dodatkowych atrakcji, takich jak:

• płukanie złota,
• pokaz i odlewanie pamiątkowych sztabek oraz wybijanie pamiątkowych monet,
• pokaz produkcji papieru czerpanego oraz możliwość zdobycia Certyfikatu Zdobywcy Kopalni Złota,
• zwiedzanie Kopalni Złota z fabułą – „wyścig po złoto” (poszukiwanie zaginionego skarbu, pokonywanie przeszkód, rozwiązywanie zagadek),
• wspinaczka na specjalnie przygotowanej ściance.

Kopalnia organizuje również, przysparzające niezapomnianych wrażeń, grupowe zwiedzanie niedostępnych dla indywidualnych turystów wyrobisk, odbywających się pod opieką instruktora oraz przy wyposażeniu uczestników w specjalistyczny sprzęt alpinistyczny, a także aktywne imprezy integracyjne dla grup zorganizowanych, w ramach których odbywać się mogą: kolacja w podziemiach kopalni, ekstremalny spacer po parku linowym, zawody paintball, spływ pontonowy Nysą Kłodzką oraz wiele innych.

Od 2010 roku na terenie kopalni odbywa się jedyny w swoim rodzaju pięciokilometrowy bieg górski „Bieg po złoto”, którego trasa wiedzie między innymi przez podziemne korytarze.

Kopalnia udostępniona jest do zwiedzania przez cały rok.

Tagi: gdzie pojechać na weekend