Kleszcze i choroby odkleszczowe
Kleszcze to małe pajęczaki, fachowo określane pasożytami zewnętrznymi kręgowców, które stanowią duże zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Na świecie żyje około 800 gatunków kleszczy, a w Polsce około 20. Różnią się one wielkością i wyglądem, jednak wszystkie są nosicielami chorób zakaźnych. Kleszcze wyszukują swoje ofiary dzięki zmysłom, które reagują na ciepło, feromony, ruch powietrza i drgania gruntu.
Jak unikać kleszczy?
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania ukąszeniom, jest po prostu unikanie miejsc, na jakich kleszcze mogą występować. Niestety współczesne kleszcze występują nie tylko w lasach, na polach, łąkach, czy w wysokich trawach, paprociach, zaroślach, ale także w miejskich parkach, ogrodach zoologicznych, działkach rekreacyjnych i wszelakich terenach zielonych. Szczególnie lubią miejsca, gdzie występuje dużo drzew liściastych. Występują w okresie od marca do listopada, ale najbardziej aktywne są w maju i czerwcu.
Najczęściej wspinają się na wysokość 120-150 cm na trawy i krzewy i polują na swoje ofiary. Wgryzają się w skórę i najbardziej preferują miejsca, gdzie skóra jest najdelikatniejsza. Ugryzienie kleszcza nie boli, więc człowiek go nie poczuje.
Jeżeli wybieramy się w miejsca, gdzie mogą występować kleszcze najlepiej założyć długie spodnie, koszulkę z długim rękawem, zakryte buty i czapkę na głowę. Warto także zastosować dedykowane preparaty, które odstraszają kleszcze. Po powrocie z miejsc, gdzie kleszcze mogą występować trzeba dokładnie obejrzeć całe ciało.
Choroby odkleszczowe
Wraz ze śliną kleszcze mogą transportować różne choroby. Niektóre z nich są bardzo dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia. Lista chorób od kleszczowych jest dość spora. Najbardziej znane są ludzka borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu oraz babeszjoza występująca wśród zwierząt.
Borelioza to choroba, która może wystąpić nie tylko po ukąszeniu przez kleszcza, ale także w wyniku np. wtarcia rozgniecionego kleszcza lub jego kału w zranione miejsce na skórze. Pierwszym objawem boreliozy jest charakterystyczny powiększający się rumień skórny w miejscu ukąszenia przez kleszcza. Niestety najczęściej chory dowiaduje się o chorobie znacznie później, w momencie, gdy zaczyna mieć poważniejsze problemy zdrowotne. Boreliozę można rozpoznać przy użyciu testów serologicznych. Leczy się ją za pomocą długotrwałego podawania antybiotyków z grupy penicylin, cefalosporyn i tetracyklin. Nieleczona w ciągu kilku lat może się spowodować poważne problemy dla chorego w postaci powikłań neurologicznych, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, nerwów obwodowych, a także zapalenia mięśnia sercowego. Nie ma szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie. Bardzo ważne jest, aby kleszcz został szybko usunięty, gdyż ryzyko zachorowania na boreliozę rośnie tym bardziej, im dłużej kleszcze przebywa na skórze.
Drugą poważną chorobą wywoływaną przez kleszcze jest kleszczowe zapalenie mózgu. Jest to zespół neurologicznych komplikacji występujących po zakażeniu flawiwirusami. Choroba zazwyczaj przebiega w dwóch fazach. Pierwsza trwa do około tygodnia i przypomina grypę, objawia się głównie zmęczeniem i brakiem apetytu, nudnościami i wymiotami. Kolejna faza trwa następne dwa, trzy tygodnie i jest neuroinfekcją, która może powodować zaburzenia czucia, upośledzać pamięć i powodować niedowłady. Najważniejsze jest jak najszybsze postawienie diagnozy i wdrożenie leczenia. Nie ma jednego lekarstwa na tę chorobę, leczy się ją jedynie objawowo. Choroba może być niestety śmiertelna. Szczepienia ochronne są najskuteczniejszym i najbardziej efektywnym sposobem zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu.
Innymi mniej znanymi chorobami od kleszczowymi są anaplazmoza granulocytarna, babeszjoza, tularemia, dur powrotny i gorączka Q.
Najnowszą odkrytą chorobą od kleszczową jest neoerlichioza. Pierwsze zachorowania odnotowano w 2010 roku w kilku krajach europejskich i w Rosji. Bakteria, która wywołuje tę chorobę stanowi największe zagrożenie dla osób zażywających leki immunosupresyjne.
